Άρθρο του Μανώλη Σώχου.
Το Πνευματικό Κέντρο Πανόρμου Δήμου Τήνου ( εφεξής Π.Κ.Π. ) ιδρύθηκε το 1987 ( ΦΕΚ 325/1987 ) και τροποποιήθηκε με το ΦΕΚ 4406/2016, με σκοπό, την ανάδειξη, κάθε είδους πολιτιστικής δραστηριότητας στις περιοχές της Έξω Μεριάς Τήνου, ήτοι, στην Καρδιανή, τα Υστέρνια και τον Πάνορμο. Μέριμνα της διοίκησης του Π.Κ.Π. είναι η λειτουργία των Μουσείων της περιοχής και η ανύψωση του πνευματικού επιπέδου των κατοίκων και ιδιαίτερα της νεολαίας της περιοχής. Η διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, επιστημονικών συνεδρίων και συμποσίων, σε θέματα μαρμαρογλυπτικής. Η τουριστική και καλλιτεχνική προβολή της Έξω Μεριάς, ο συντονισμός δράσεων των τοπικών Συλλόγων και η συνεργασία με το Προπαρασκευαστικό Σχολείο
Καλών Τεχνών Πανόρμου και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Π.Ι.Ο.Π.
Την τελευταία δεκαετία ( 2014-2023 ) το Π.Κ.Π. ανέπτυξε δημιουργική δράση-σε εφαρμογή των σκοπών σύστασής του – σε όλη την Έξω Μεριά, αλλά και στην υπόλοιπη Τήνο και εκτός αυτής. Οι δράσεις αυτές σκοπό είχαν τη διάσωση, διάδοση, ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, αλλά και την παραγωγή νέου πολιτιστικού προϊόντος . Οι δράσεις αυτές έφεραν πλήθος επισκεπτών στην περιοχή της Έξω Μεριάς, ανεβάζοντας κατακόρυφα την επισκεψιμότητα στους οικισμούς και στα Μουσεία Τηνίων Καλλιτεχνών και Γιαννούλη Χαλεπά, δίνοντας οικονομικές ανάσες στην περιοχή, οικονομική αυτοτέλεια στο Π.Κ.Π. και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των μονίμων κατοίκων.
Το 2015 η ΤΗΝΙΑΚΗ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑ εντάχθηκε στην παγκόσμια άϋλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO, με το Π.Κ.Π. να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην παράδοση της τέχνης του μαρμάρου και στη μαρμαρογλυπτική στις πολιτιστικές του εκδηλώσεις, με ομιλίες, σεμινάρια, ημερίδες, επιστημονικές συναντήσεις, συμπόσια γλυπτικής και μαρμαρογλυπτικής, διαλέξεις καθηγητών Ιστορίας της Τέχνης, παρουσιάσεις βιβλίων για τους καλλιτέχνες της περιοχής ( Γιαννούλης Χαλεπάς, Φιλιππότης, Νικηφόρος και Νικόλαος Λύτρας, Αντώνης και Λάζαρος Σώχος, Βιτάλης, Βούλγαρης, Βαλάκας, Καπαριάς ), εκδόσεις φυλλαδίων, τιμητικές διακρίσεις και βραβεύσεις υπηρετούντων την τέχνη και τον πολιτισμό, εκθέσεις γλυπτικής όλων των καλλιτεχνών, με κορυφαία την έκθεση μαρμαρογλυπτικής του ΕΤΟΥΣ ΧΑΛΕΠΑ, στην οποία πήραν μέρος 24 Τήνιοι μαρμαρογλύπτες το έτος 2018, αφιερωμένο στα 80 χρόνια από το θάνατο του κορυφαίου Έλληνα γλύπτη στη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, Γιαννούλη Χαλεπά και η οποία έκθεση παρουσιάστηκε στο Πνευματικό Κέντρο Πανόρμου, στην Πινακοθήκη της Ερμούπολης, στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Χίου, στην Πινακοθήκη Δήμου Ιωαννιτών, στο Μουσείο Μπουζιάνη στη Δάφνη, στον Πύργο της Λεβένταινας στην Καρύταινα Αρκαδίας και στο Σεράφειο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.
Η ένταξη στην άϋλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO, επέβαλε την υποχρέωση του Π.Κ.Π., να αναδείξει τη συνέχιση ύπαρξης της ΤΗΝΙΑΚΗΣ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑΣ και τη διαφύλαξη των στοιχείων της άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τούτο επιτεύχθηκε με την καταγραφή και υποβολή καταλόγου στο Υπουργείο Πολιτισμού, όλων των ενεργών εργαστηρίων μαρμαρογλυπτικής, στην Τήνο και την Αθήνα, με την ανάλογη παρουσίαση του έργου ενός εκάστου, κυρίως με εκθέσεις στον Πύργο, σε όλη την Τήνο και σε μέρη της Ελλάδας, προάγοντας την ΤΗΝΙΑΚΗ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑ. Στις υπό διοργάνωση εκθέσεις παρουσιάστηκε το έργο των μαθητών του Προπαρασκευαστικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου. Χαιρόμαστε που το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε τη χρηματοδότηση επέκτασης και βελτίωσης των εγκαταστάσεων και την αναβάθμιση των σπουδών του Σχολείου.
Στα Μουσεία Τηνίων Καλλιτεχνών, σπίτι-Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά και Βούλγαρη έγινε καταγραφή των έργων των καλλιτεχνών, σχεδίων, φωτογραφιών, μεταλλίων, αναπαραγωγή αντιγράφων. Χαιρόμαστε, που το Υπουργείο Πολιτισμού πρόσφατα, ικανοποίησε πάγιο αίτημα του Π.Κ.Π., για ανακατασκευή του σπιτιού-Μουσείου Γιαννούλη Χαλεπά, με τη χρηματοδότηση του έργου, Συντήρηση και Εκθεσιακή αναβάθμιση του Μουσείου Χαλεπά. Λυπούμαστε, που το πάγιο αίτημα όλων των Τηνιακών για συντήρηση και αναπαραγωγή του Μνημείου της Κοιμωμένης του Χαλεπά δεν έχει την ανταπόκριση που προσδοκούσαμε από τον Δήμο Αθηναίων.
Ιδιαίτερη επιμέλεια έδειξε το Π.Κ.Π. στην ανάδειξη των γραφημάτων, που υπάρχουν κάτω από τα επιστρώματα ασβεστωμάτων στο σπίτι-Μουσείο του Γιαννούλη Χαλεπά. Τα πρώην ΤΕΙ Αθηνών ανάλαβαν την εκπόνηση μελέτης ανάδειξης των γραφημάτων, η οποία παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο 2018, στο Αμφιθέατρο του Υπουργείου Πολιτισμού, στην Αθήνα. Το Π.Κ.Π. συνεργάστηκε με όλους τους τοπικούς φορείς πολιτισμού και ιδιαίτερα με το Σχολείο Καλών Τεχνών Πανόρμου και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Π.Ι.Ο.Π. Με τους φορείς πολιτισμού παρουσιάστηκαν σε όλα τα χωριά ομιλίες για τα παλιά λατομεία και σχιστήρια, το έργο των Τηνιακών μαρμαρογλυπτών στην Ακρόπολη, θεματικές ομιλίες, ξεναγήσεις στο Κοιμητήριο του Πύργου και στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών, πολιτιστικές διαδρομές, εκπαιδευτικές δράσεις μάθησης της τέχνης του μαρμάρου. Στα αίθουσες του Πνευματικού Κέντρου και Γαϊτη φίλοι της τέχνης και πολιτισμού, παρουσίασαν την καλλιτεχνική τους δουλειά, στη γλυπτική, τη μαρμαρογλυπτική, στη ζωγραφική, τη χαρακτiκή, στη φωτογραφία και σε video art. Οι εκδηλώσεις αυτές συντελούν στη σύσφιξη των σχέσεων του τοπικού πληθυσμού και στη συνεργασία τους.
Το Π.Κ.Π. αναβίωσε παραδόσεις του τόπου ( γύφτικα, κακαβιά κ.α. ), διοργάνωσε μουσικές συναυλίες με ντόπιους και μουσικοσυνθέτες προς τέρψη και πνευματική ανάταση των κατοίκων. Η λειτουργία των Μουσείων υπήρξε άψογη με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των επισκεπτών και την παράλληλη αύξηση των εσόδων του Π.Κ.Π., με αποτέλεσμα την οικονομική ανεξαρτησία και την αυτόνομη παρουσία του στα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού. Το Π.Κ.Π. επιτέλεσε και εφάρμοσε τους προβλεπόμενους σκοπούς της ίδρυσής του και για αυτό επιβάλλεται η Πολιτεία να αναθεωρήσει το Νόμο 5056/2023, περί κατάργησης των Ν.Π.Δ.Δ. των Δήμων της Χώρας, όσον αφορά το Π.Κ.Π. Η Πολιτεία και ο Δήμος Τήνου, τουναντίον στην απόφαση κατάργησης του Π.Κ.Π., θα πρέπει να συγκροτήσουν Τμήμα Πολιτισμού Δήμου Τήνου, με έδρα τον Πύργο.